Mitra jako bóstwo solarne był czczony w niedzielę, dzień słońca ( z łac. Dies solis), w językach europejskich: np. Sunday (z ang). Raz w roku wyznawcy składali mu w ofierze byka. Dwa największe święta były obchodzone w dzień narodzin (25 grudnia,w dniu przesilenia zimowego) oraz w dzień śmierci i zmartwychwstania Mitry( dzień zrównania wiosennego dnia z nocą ).

Sol Invictus (z łac. Słońce Niezwyciężone ) – rzymskie bóstwo , które łączyło cechy Mitry oraz Apollona ( syn Zeusa i Latony uważany m.in. za boga światła ). Był to kult który łączył w sobie elementy mitraizmu  oraz bóstwa solarnego Sol . Kult Sol Invictus był sprawowany u schyłku cesarstwa wprowadzony  przez cesarza Aureliana , który był gorliwym czcicielem Słońca Sol Invictus i wzniósł rakże w Rzymie świątynię poświęconą temu bóstwu oraz ustanowił igrzyska na jego cześć , które odbywały  się co 4 lata. Obchodzenie święta Sol Invictus, przypadało na 25 grudnia.

W starożytnej Persji za Achemenidów, ok. 550 – 330 r. p.n.e. Mitra był czczony dość powszechnie –jako indoeuropejski bóg światła, wspomniany  w najstarszej z indyjskich Wed (XIV w. p.n.e.). W I wieku kult Mitry szerzył się w Rzymie przenoszony, m.in przez żołnierzy wojsk stacjonujących na Wschodzie oraz kupców z Azji Mniejszej.
Rytuał  Mitry, dotyczył wyłącznie mężczyzn, przewidywał siedem stopni wtajemniczenia i ciężkie, surowe próby:

Siedem stopni stopni inicjacji mitraistycznej , które odpowiadały
1.    Corax (kruk)                                   1. Merkury
2.    Nymphus (oblubieniec)                     2. Wenus
3.    Miles (żołnierz)                                3. Mars
4.    Leo (lew)                                        4. Jowisz
5.    Perses (Pers)                                  5. Saturn
6.    Heliodromus (słoneczny biegacz)      6. Słońce
7.    Pater (ojciec).                                 7. Księżyc


Saturnalia były jednym z ważniejszych świąt rzymskich. Były to uroczystości na cześć Saturna, rzymskiego boga rolnictwa, utożsamionego później z greckim Kronosem. Oddawano też wtedy cześć jego żonie Ops – bogini dostatku. Obchodzono je w grudniu. Początkowo był to jeden dzień – czternasty przed kalendami styczniowymi, czyli 19 grudnia. Po reformie kalendarza dokonanej przez Juliusza Cezara grudzień miał dwa dni więcej, a święto przesunięto na szesnasty dzień przed kalendami (17 grudnia). Obchody święta wydłużały się, w połowie I w. p.n.e. obejmowały już tydzień (17 – 23 grudnia).

Oktawian nakazał skrócić je do trzech dni, aby sądy nie musiały być zamknięte zbyt długo, ale niemal wszyscy i tak świętowali przez tydzień.


Radosny charakter święta podkreślał strój obywateli – nie noszono oficjalnej togi, wielu ubierało „pilleus” – charakterystyczną czapkę wyzwoleńca. Podczas tego święta dokonywała się zamiana ról niewolników i ich panów, co miało przypominać mityczny złoty wiek, gdy panował Saturn, a wszyscy ludzie byli równi. Podczas prywatnych zabaw w domach niewolnicy nosili lepsze ubrania i jedli pierwsi, a ich właściciele im usługiwali i traktowali z szacunkiem. Dawano służbie pieniądze i pozwalano grać w kości (był to jedyny czas w roku, w którym niewolnik mógł uprawiać hazard). Gry hazardowe, pijaństwo, maskarady i pochody prowadzone przez komicznie ubranych „królów” były charakterystyczne dla tego święta. Inny zwyczaj związany z Saturnaliami to obdarowywanie się prezentami. Bogaci dawali znajomym drobne przedmioty wykonane ze srebra.Tradycyjnymi podarkami wśród biedniejszych były świece i gliniane figurki zwane sigillaria (figurki te przedstawiały postaci ludzkie i były symboliczną pozostałością dawnego zwyczaju składania ofiar z ludzi dla Saturna). Świąteczny tydzień był wolny od pracy i szkoły. Niewolnikom dawano swobodę na  czas trwania obchodów święta.


Uroczystość obchodzona w grudniu,to czas radości i zabaw, obdarowywanie się prezentami, a nawet coś w rodzaju choinek. Przypadkowa zbieżność ? Możliwe, że wiele zwyczajów mogło mieć swoje źródła w starożytnym Rzymie.

Saturnalia obchodzono także w czasach późnego cesarstwa. Jednak nazwę zmieniono na Brumalia, czyli święto przesilenia zimowego, ale tradycje pozostały.

W Rzymie przybywało chrześcijan, a obchodzili oni Boże Narodzenie tuż po Brumaliach ( nowym świętem w Rzymie  25 grudnia zastąpiono inne rzymskie święto – Sol Invictus, Niezwyciężonego Słońca). Cały czas jednak obchodzono stare święto, aż w końcu związane z nimi zwyczaje przeniknęły do chrześcijańskich obchodów Bożego Narodzenia.

Które z naszych zwyczajów pochodzą z Rzymu? Choinki trafiły do nas od naszych zachodnich sąsiadów z Niemiec .  Jednak sam sposób świętowania – uroczyste bankiety, odwiedzanie krewnych i znajomych – przeszedł do chrześcijańskich obchodów świąt właśnie z Saturnaliów.