Martin Luther, ur. 10 listopada 1483 zm. 18 lutego 1546

Protestantyzm – jeden z głównych kierunków chrześcijaństwa, składający się z wyznań religijnych powstałych głównie na skutek ruchów reformatorskich wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego rozpoczętych w XVI wieku przez wystąpienie Marcina Lutra. Termin "protestantyzm" pochodzi od protestu złożonego przez luteranów 6 księstw i 14 miast w 1529 roku podczas sejmu w Spirze przeciw uchwale zabraniającej przechodzenia na luteranizm.

Protestantyzm zakłada, że chociaż prawda jest w Kościele, jednak jego nauki muszą być nieustannie weryfikowane względem Pisma Świętego, które zawsze pozostaje nadrzędnym i niezależnym punktem odniesienia. Dodatkowo, każdy chrześcijanin wypełniony Duchem Świętym, posiada jednakowe namaszczenie do właściwego rozumienia Biblii co przywódcy i nauczyciele Kościoła, przez co nie jest on związany w sumieniu do bezwzględnego akceptowania wszelkich przekazywanych mu nauk, lecz raczej ma obowiązek rozsądzania ich, czy są one faktycznie zgodne z nauczaniem Pisma Świętego.

Kluczowe poglądy protestantów

-przeżycie faktycznego upamiętania pod wpływem słów Ewangelii połączonego z całkowitym -oddaniem swego życia Bogu oraz doświadczenie narodzenia z Ducha Świętego   poświadczonego przemianą serca;
-traktowanie Jezusa Chrystusa jako najbliższego i najcenniejszego przyjaciela, jedynego Mistrza, Pana i Nauczyciela, cel i esencję życia;
-uznawanie wyższości słów Pisma Świętego nad tradycją katolicką, orzeczeniami soborów oraz nauczaniem duszpasterskim;
-odrzucenie nieomylności poszczególnych wierzących, w tym biskupa rzymskiego (papieża);
zniesienie podziału na duchowieństwo i laikat oraz pośrednictwa kapłanów jako niezbędnego do utrzymania lub osiągnięcia zbawienia;
-zaniechanie jednego lub więcej elementów kultu uznawanych za zbędne lub demoniczne (kult obrazów i podobizn, kult relikwii, kult zmarłych, kult Marii, kult Eucharystii, kult świętych miejsc, kult papieży i hierarchów kościoła itp.)

Zasada formalna i materialna.

Protestanci kierują się dwiema podstawowymi zasadami, nazywanymi zasadą formalną i materialną.
W skrócie mozna je przedstawić nastepująco:

Zasada formalna: Gdzie jest prawda? Odpowiedź: Biblia (patrz poniżej sola Scriptura)
Zasada materialna: Co jest tą prawdą (czyli: treścią źródła prawdy)? Odpowiedź: usprawiedliwienie (zbawienie) z łaski przez wiarę w Jezusa Chrystusa.
Można je ująć łącznie w następującym zdaniu: „Jako źródło wiary protestantyzm zna tylko Pismo Święte (zasada formalna), zbawienia zaś poszukuje tylko poprzez wiarę (zasada materialna)”.

Pismo Święte poucza człowieka o następujących prawdach:

Trójca Święta.

Istnieje tylko jeden Bóg, w trzech osobach Ojca, Syna i Ducha. Protestanci nigdy nie kwestionowali tego dogmatu.

Grzech człowieka.

Wszyscy ludzie są grzesznikami i w związku z tym zasługują na Boży sąd i sprawiedliwą Boża karę, oraz nikt nie zasługuje na to, aby być w niebie. Dlatego człowiek potrzebuje zbawienia - czegoś, by zamiast na wieki doświadczać Bożego gniewu, doświadczać Bożej łaski i miłości.


Jezus Chrystus jest w pełni Bogiem i człowiekiem. W tajemniczy sposób w jednej osobie Jezusa Chrystusa współistnieją dwie natury, przy czym bycie Bogiem nie niszczy jego człowieczeństwa, ani człowieczeństwo nie niszczy boskości. Jezus Chrystus jest zarówno współistotny Ojcu jak i nam.
Świat jaki znamy zakończy się przez przyjście Jezusa Chrystusa w chwale, na Sąd Ostateczny.

Te prawdy wiary protestantyzm przejmuje po kościele starożytnym. Zostały one wyrażone w Niceańsko-Konstantynopolitańskim Wyznaniu Wiary, którego reformatorzy protestanccy nie kwestionowali. Przeciwnie, doktryny Reformacji naszym zdaniem raczej wspierają i potwierdzają owe starożytne zrozumienie natury Boga i człowieka.

Reformacyjne „sola”. 

Są to najważniejsze protestanckie zasady dotyczące zbawienia i podobającego się Bogu życia, sformułowane w okresie Reformacji jako sedno nauczania protestanckiego, probierz protestanckości danego kościoła.  Są cały czas uznawane w kościołach protestanckich za podstawowe zasady wyrażające Biblijną wiarę - dobrym testem na to, czy dany kościół jest naprawdę protestancki, czy tez tylko za taki się uważa. Nie zmieniając starożytnego zrozumienia Boga i człowieka ujmuja precyzyjniej naturę zbawienia. Tak więc róznice między katolicyzmem a protestantyzmem łączą się właśnie ze zrozumieniem zbawienia i środków, jakich używa Bóg względem człowieka, by mógł je przyjąć. Z tego powodu inaczej również spoglądamy na kapłaństwo i kościół.

Tylko Pismo Święte (jest ostatecznym autorytetem i najwyższą norma życia i wiary dla chrześcijanina). Łacińska, funkcjonująca w okresie Reformacji i do dziś w teologii nazwa tej nauki to sola Scriptura.
Tylko Chrystus (jest Pośrednikiem między Bogiem a ludźmi, obdarzającym przebaczeniem grzechów, Duchem Świętym, dostępem do Boga jako do Ojca, wiecznym życiem w Bożej rodzinie). Łacińska, funkcjonująca w okresie Reformacji i do dziś w teologii nazwa to solo Christo lub solus Christus.
Tylko łaska (jest przyczyną, dla której Bóg zbawia człowieka. Zbawienie nie jest wynikiem odpłaty Bożej człowiekowi za jakiekolwiek zasługi). Łacińska, nazwa to sola gratia.
Tylko wiara (w Chrystusa, zgodnie z Pismem Świętym, jest wystarczającym i skutecznym sposobem otrzymania zbawienia i wszelkich łask, które Bóg daje człowiekowi w Chrystusie). Łacińska nazwa to sola fide.
Tylko Bogu chwała. (Źródłem radości i celem życia chrześcijanina jest życie Bogu na chwałę. Oddawanie czci komukolwiek innemu, przez przypisywanie mu cech bądź praktykowanie form uwielbienia zarezerwowanych tylko dla Boga, jest grzechem bałwochwalstwa). Łacińska nazwa to soli Deo gloria.

Takie zrozumienie zasad zbawienia wpłynęło, na odmienne niż w katolicyzmie zrozumienie kapłaństwa:

Powszechne kapłaństwo.

Najogólniej to przekonanie, że pośrednictwo kościoła (kapłana) nie jest potrzebne dla uzyskania zbawienia. Zdaniem Kościoła rzymskokatolickiego przeznaczenie zależało od decyzji duchownych, bowiem to oni posiadają moc pozwolenia bądź odmowy udzielenia dających zbawienie sakramentów. Reformatorzy tymczasem nauczali iż los każdego człowieka został (w pewnym zakresie: tu reformatorzy się różnili, a protestanci różnią do dziś) określony przez Boga i nie może być zmieniony arbitralną decyzją kapłana. Zbawienie przyjmuje się bowiem samą wiarą – pośrednictwo kościoła i sakramentów nie jest tu możliwe (choć zadaniem kościoła jest do wiary wzywać i ewangelię głosić, bez czego nikt w nią uwierzyć nie może). Praktycznie rzecz biorąć owa wola Boża realizuje się więc przez decyzje człowieka. Przeznaczenie z ziemskiej perspektywy jest w Twoich rękach i nikogo innego – to Ty (kimkolwiek jesteś, bogatym, biednym, królem czy żebrakiem, starym czy młodym, kobietą czy mężczyzną) musisz się nawrócić by być zbawiony i nikt tego za Ciebie nie zrobi. Stąd również choć istnieją różnice w talentach i funkcjach w kościele, nie ma jednak dwóch klas chrześcijan (kapłanów i reszty). Wszyscy chrześcijanie mają bowiem ten sam przystęp do Boga, zasadzający się na tej samej wierze.
Powszechne kapłaństwo sprawiło kilka ważnych zmian. Po pierwsze, protestant jest uczony odpowiedzialności za siebie samego. Po drugie, wpłynęło to i wpływa na wielki udział świeckich w życie kościoła oraz zanik hierarchii kościelnej ( w większości kościołów). Choć urzedy kościelne sa traktowane z szacunkiem, zazwyczaj ograniczają się do pastora (starszego, biskupa) i diakona. Istnieje natomiast wielka różnorodnośc funkcji świeckich.

Świątynia protestancka w Berlinie


Ołtarz


Świecznik intencyjny

_____________________________________________________________________________________________________________
Na podstawie: biografia Martin Luter, proteologia.wordpress.com, Wikipedia, (zdjęcia prywatne)